10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ 1. DÖNEM 2. YAZILI SINAVI
1.İslamiyet öncesi Türk şiiri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Şiirlerinde genellikle zengin kafiye kullanılmıştır.
B) Dörtlüklerden oluşur.
C) Hece ölçüsü kullanılmıştır.
D) Yuğ, şölen, sığır gibi törenlerden doğmuştur.
E) Aşk, tabiat, ölüm gibi konuları işler.
I. Yazıtlar Moğalistan sınırlarında bulunuyor.
II. Yazıtlarda Budizm ve Manihaizm dinlerine ait bilgilere yer verilmiştir.
III. Eski Türkçe döneminin en önemli eserleridir.
IV. Yazıtlarda 33 harfli Uygur alfabesi kullanılmıştır.
V. Yazılı edebiyatımızın ilk örnek metinleridir.
2. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangilerinde Göktürk Yazıtları ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır?
A) I. ve V. B) II. ve IV. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.
3. Aşağıdakilerden hangisi Dede Korkut hikâyelerinin özelliklerinden değildir?
A) Oğuz Türklerinin diğer boylarla yaptığı savaşlara yer verilmiştir.
B) Dede Korkut, Oğuz Türkleri arasında yaşamış bilge bir kişidir.
C) Destandan halk öykücülüğüne geçiş döneminin bir ürünüdür.
D) Hikâyelerin hepsi manzum olarak oluşturulmuştur.
E) Halk arasında söylenegelmiş, 15. yüzyılda yazıya geçirilmiştir.
4.Aşağıdakilerden hangisi halk hikâyelerinin özelliklerinden değildir?
A) Aşk, sevgi ve kahramanlık gibi konular işlenir.
B) Ortaya çıktıkları dönemin sosyal, siyasal ve kültürel özelliklerini yansıtır.
C) Olaylar halkın anlayacağı, sade bir dille anlatılır.
D)Olaylar gerçekten yaşanmıştır.
E) Söyleyeni belli değildir, yani halk hikayeleri anonimdir.
5. Tanzimat’la edebiyatımıza giren hikaye ___________ döneminde olgunluğa ulaştı.Bu dönem, 1911’de Ömer Seyfettin ve arkadaşlarının çıkardıkları __________ adlı dergiyle başlayıp 1923’e kadar devam etti. _________ makalesinde dilde ________ savunuldu. _________konular işlendi.
Yukarıdaki boşluklara sırasıyla hangi kelimeler gelmelidir?
A) Cumhuriyet / Yeni Lisan / Genç Kalemler / yabancılaşma / bireysel
B) Milli Edebiyat / Genç Kalemler / Yeni Lisan / sadeleşme / toplumsal
C) Tanzimat / Varlık / Yeni Lisan / sadeleşme / bireysel
D) Tanzimat / Genç Kalemler / Yeni Lisan / yabancılaşma / bireysel
E) Milli Edebiyat / Genç Kalemler / Yeni Lisan / yabancılaşma / bireysel
I. Geçiş Dönemi eserleri İslamiyet’in kabulünden sonra kaleme alınmıştır.
II. Hoca Ahmed Yesevi eserinde din dışı konuları ele almıştır.
III. Atabetü’l-Hakayık, “hakikatlerin eşiği” anlamına gelmektedir.
IV. Kutadgu Bilig, Kün Togdı, Ay Toldı, Ögdülmiş ve Odgurmış adında dört kahramanın karşılıklı konuşmalarından olşan alegorik bir eserdir.
V. Divan-ı Hikmet, dini-tasavvufi Türk ahlak edebiyatının ilk eseridir.
6. Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
7. Divan-ı Lügat-it Türk’le ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Türkçenin zenginliğini göstermek için Türkçe kaleme alınmıştır.
B) Türkçenin ilk sözlüğü ve dil bilgisi kitabıdır.
C) Türk dilini Araplara öğretmek amacıyla yazılmıştır.
D) Türklerin örf ve gelenekleriyle ilgili önemli bilgiler içermektedir.
E) Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmış olup içerisinde Türk illerini gösteren harita yer alır.
8. Yunus Emre ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Dinî-tasavvufi şiirin en önemli şairidir.
B) Şiirlerinde işlediği ana tema, Tanrı ve insan sevgisidir.
C) Halka, halkın diliyle seslenmiş ve ilahileri çok ilgi görmüştür.
D) Şiirlerinde genelde aruz ölçüsünü kullanmıştır.
E) Şiirlerinin toplandığı bir “Divan”ı ve tasavvufi temaları içeren “Risâletü’n Nushiyye” isimli bir mesnevisi vardır.
Bahçemizde nar ağacı Elvan çiçekleri takma başına Yürü bre yalan dünya
Kimi tatlı kimi acı Kudret kalemini çekme kaşına Sana konan göçer bir gün
Gönüldeki dert ilacı Beni ağlatırsan doyma yaşına İnsan bir ekine misal
Ya bulunur ya bulunmaz Ağla göz yaşını sil melül melül Seni eken biçer bir gün
(1.Şiir) (2. Şiir) (3.Şiir)
9.Yukarıdaki şiirler sırasıyla hangi aşık tarzı halk şiirlerine örnektir?
A) Koşma / semai / varsağı
B) Varsağı / semai / koşma
C) Koşma / varsağı / semai
D) Semai / varsağı / koşma
E) Semai / koşma / varsağı
Gölgeler içinde ağaçlar yorgun
Her tarafta yetim bir tevekkül var
Sanki fısıldıyor Anadolu’nun
Uyuyan ruhuna ninniler rüzgâr
10. Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Birden fazla varlık kişileştirilmiştir,
B) 11’li heceyle söylenmiştir.
C) Tam kafiye kullanılmıştır.
D) Redif yoktur.
E) Düz uyak kullanılmıştır.
Havada bulut yok, bu ne dumandır
Mahlede ölen yok bu ne figandır
Şu Yemen elleri ne de yamandır
Adı Yemen ‘dir gülü çemendir
Giden gelmiyor acep nedendir?
11. Yukarıdaki parçanın nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Semai B) Türkü C) İlahi D) Mani E) Şarkı
12. Aşağıda koşma için verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
I. Koşma Âşık edebiyatı nazım biçimlerindendir.
II. Sade bir dille söylenir.
III. 11’li hece ölçüsüyle yazılır.
IV. Taşlama, güzelleme, koçaklama, ağıt gibi türleri vardır.
V. Söyleyeni belli değildir.
A) I B) II C) III D) IV E) V
13. Aşağıdaki bilgiler doğrultusunda soruları cevaplayınız.
- Maniler tek dörtlükten oluşur
- İlk iki dize uyağı doldurmak ya da düşünceye giriş yapmak için söylenir. Temel düşünce son dizededir.
- Uyak düzeni aaxa’dır.
Yalnızca bu bilgilerden yola çıkılarak; Hey birince birince / Bir incecik ter bürür / Kaşık saldım pirince / Yar kapıdan girince dizeleriyle mani oluşturulmak istenirse dizelerin sıralanışı aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) II-I-III-IV B) IV-III-II-I C) I-II-III-IV D) I-III-II-IV E) III-II-I-IV
16. yüzyıl, Divan edebiyatının en büyük iki şairini yetiştirmiştir. Birincisi Bağdat çevresinde yaşayan ve Türkçe, Arapça, Farsça divanları, “Leyla vü Mecnun” gibi eserleri ve Kanuni’ye yazdığı ünlü mektubu Şikâyetname ile tanınan __________ ‘dir. İkincisi ise İstanbul’da saray çevresinde yetişen gazelleri yanında ünlü yedi bendlik Kanuni Mersiyesi ile sanatının zirvesine çıkan Sultanü’ş Şuara (Şairler Sultanı) __________’dir.
14. Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A) Fuzulî / Nefi B) Nedim / Nâbi C) Şeyhi / Bakî D) Şeyh Galip / Nedim E) Fuzulî / Bakî
Gül aşkınla gözyaşı dökmekten usandı artık
15. Yukarıdaki dizede altı çizili sözcüklerle yapılan söz sanatı aşağıdakilerden hangisinde yoktur?
A) Bu sabah dertli esti seher yeli
B) Koyu rıhtımlarda uyur her gemi
C) Bir ağızdan cenk türküsü söyledi kuşlar
D) Ebedi âşığın dönüşünü bekler bütün yollar
E) Sen güldün diye bahar geldi bu şehre
- Divan şiirinde en çok kullanılan nazım birimi
- Aşktan,sevgiliden bahseden 5-15 beyitten oluşan nazım şekli
- Din ve devlet büyüklerini övmek için yazılan 33-99 beyitten oluşan nazım şekli
- Beyit sınırı olmayan nazım şekli
16. Yukarıda verilen tanımların karşılıkları aşağıdaki şıklardan hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) mesnevi, aruz, gazel, kaside
B) beyit, gazel, kaside, mesnevi
C) aruz, kaside, gazel, mesnevi
D) aruz, beyit, kaside, gazel
E) beyit, mesnevi, kaside, gazel
17. Aşağıdakilerin hangisinde kasidenin bölümleriyle ilgili yanlış bilgi verilmiştir?
A) Nesib (teşbib): Giriş bölümüdür. Kasideler, bu bölümde yapılan betimlemelere göre adlandırılır.
B) Tegazzül: Kaside içinde gazel söyleme anlamına gelir. Bu bölümde aşk, şarap, kadın gibi gazellere özgü konular, lirik bir anlatımla işlenir.
C) Girizgah: Denk düşürerek asıl konuya, yani övgüye giriş yapılan bölümdür.
D) Methiye: Padişah, sadrazam, vezir, paşa gibi yüksek görevli kişilere ya da din büyüklerine yöneltilen övgünün yapıldığı bölümdür.
E) Fahriye: Kasidenin sonuç bölümüdür. Şair, böyle güzel bir şiiri yazıp bitirebildiği için dua ederek kasidesini tamamlar.
18. Aşağıdakilerden hangisi divan edebiyatının özelliklerinden biri değildir?
A) Anlam bütünlüğünden ziyade beyit güzelliği ön plandadır.
B) Arapça, Farsça ve Türkçe sözcüklerden oluşan karma bir dil kullanılmıştır.
C) Aşk, şarap, din ile ilgili konular ve felsefi düşünceler işlenmiştir.
D) Nazım birimi olarak dörtlük, genel olarak yarım kafiye kullanılmıştır.
E) Göz için kafiye anlayışı hakimdir.
19. Aşağıdakilerden hangisi bir gazelin ilk (matla) beytidir?
A) Var ise bir hünerün arz ile isbât eyle
Olamaz mahz-ı mübâhat bu da’vaya delil
B) Mihrin görür kemâlde her gün zevâlini
Âkil felekde câh ille mağrur olur mu hiç
C) Hâlimi arz et sabâ dildâre Allah aşkına
Sûziş-i dilden haber ver yâre Allah aşkına
D) Kâkül-i ham-der-ham-ı dildârı etdin târmâr
Eyledin uşşâkı der-zencîr-i sevdâ ey sabâ
E) Göz yum cihandan aç gözünü kendü hâlüne
Sen göz yumub açınca bu dünyâ gelür gider
20. (I)Nuhbe Hanım’ın eşyası yıllardır yenilenmemişti. (II)Evin kökeni gibiydi bu eşyalar. (III)Pirinç topuzlarla bezeli, yüksek, demirden karyola, iki büyük (IV)gaz lambası, üzerinde (V)fotoğrafların durduğu aynalı konsol…
Numaralanmış bölümlerden hangisi isim tamlaması değildir?
A ) I B) II C) III D) IV E) V
21. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Kim ne derse desin artık ölmeyeceğim
B) Şehir şiirde ağlasada umurumda değil artık
C) Türkülere tutuyorum dudaklarımın ağlayışını
D) Çocukluğumu bulmaya gidiyorum hazır susmuşken
E) Kendime gidebilir miyim acaba çocukluğumla?
I. Görünen köyün uzağı olmaz.
II. Balta değmedik ağaç olmaz.
III. Aş taşınca kepçeye paha olmaz.
IV. Emek olmadan yemek olmaz.
V. Altın yere düşmekle pul olmaz.
22. Numaralanmış atasözlerinin hangilerinde zarf-fiil kullanılmıştır?
A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) III ve IV. E) IV ve V.
23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtisiz isim tamlaması kullanılmıştır?
A) Bütün köyde derin bir sessizlik vardı.
B) Yürüyen birinin ayak sesleri yaklaştı ve bir kadın sesi duyuldu.
C) Orta yaşlı bir kadın hayretle genç adama baktı.
D) Kağnıdaki sandıklardan birini kavrayarak kepeneğin üzerine oturttu.
E) İlk önce kağnıdaki sandıklarla torbaları sedirin yanında taşıdı.
24. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamlaması yoktur?
A) Dallarda olgun meyveler sallanıyordur şimdi.
B) Bir başkadır Akdeniz akşamları.
C) İnsanı sarhoş eden nergisin baygın kokusudur.
D) Bir deniz türküsü söyler martılar.
E) Yükseklik korkusu nedir, bilmez kartallar.
25. Komşuda bir kadın sesi ( ) Nereye bağırdığı anlaşılmıyor ( ) Her şey yerli yerinde ( ) hayat her vakit olduğu gibi ( )
Boş bırakılan yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir?
A) (.) (.) (,) (…)
B) (…) (.) (,) (…)
C) (.) (:) (;) (…)
D) (.) (…) (,) (…)
E) (,) (.) (,) (…)
CEVAP ANAHTARI
1. A / 2.B / 3.D / 4.D / 5.B / 6.B / 7. A / 8.D / 9. E / 10.E / 11.B / 12.E / 13.D /14.E / 15.E / 16.B / 17.E / 18.D / 19.C / 20.E / 21.B / 22.D / 23.B / 24.A / 25.B