10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILI SINAVI
- Aşağıdaki boş bırakılan yerleri doldurunuz.(10×2=20p)
- a) Türk edebiyatının ilk yazılı ürünü olan ……………………………… , ……………………… yüzyıla aittir.
- b) ……………………..Batı Türkçesinin ilk devresi olarak bilinir.
- c) Beş mesnevinin bir araya gelmesiyle oluşan esere …………………… denir.
- d) Hz. Ali’nin de hikayelerinin bulunduğu cengâver-gazi tipinin anlatıldığı eserlere ………………….. denir.
- e) Geçiş Dönemi’nde Yusuf Has Hacip tarafından ortaya konan eser …………………………………’tir.
- f) Batılı tekniğine uygun yazılmış ilk hikaye kitabı denemesi……………………….., ilk yerli hikaye kitabımız ……………………………….’tır.
- g) Türk edebiyatında olay hikayeciliğin en önemli temsilcilerinden olan…………………………….Falaka, Beyaz,. Lale gibi birçok hikaye kaleme almıştır.
- h) Roman ve hikâye türlerinin ilk örnekleri ………………………………………… Dönemi’nde verilmeye başlanmıştır.
Dediler: Hanım, bugün Bayındır Han’dan buyruk şöyledir ki oğlu kızı olmayana Tanrı Teâlâ beddua etmiştir, biz de beddua ederiz demiştir dediler. Dirse Han yerinden kalktı, der: “Kalkarak yiğitlerim yerinizden doğrulun, bu garaip bana ya bendendir ya hatundandır.” dedi. Dirse Han evine geldi. Çağırıp hatununa söyler, görelim ne söyler:
Deyiş Der:
Beri gel başımın bahtı evimin tahtı
Evden çıkıp yürüyünce servi boylum
Topuğunda sarmaşınca kara saçlım
Kurulu yaya benzer çatma kaşlım
Çift badem sığmayan dar ağızlım
Kavunum yemişim düvleğim
Görüyor musun neler oldu
2. Yukarıdaki metin, Türk edebiyatındaki hangi metin türünün örneklerindendir? Bu metin türünün üç özelliğini yazınız.(4+6=10p)
Metnin türü:
Metnin özellikleri:
*
*
*
3. Türklerin tarih boyunca kullandığı 5 alfabeyi yazınız. (10p)
4. Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı hangi dönemlere ayrılmaktadır. “Yeni Lisan” hareketi, bu dönemlerden hangisine girmektedir? Yazınız.(5+5=10p)
5. Aşağıda verilen eserlerin türlerini yazınız. (10p))
Tahir ile Zühre: ……………………………..
Mantıku’t-Tayr : …………………………..
Yüksek Ökçeler: …………………………
İskendername:…………………………..
6. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız.
Ama işte, eskiden beri gördüğü rüyaları yine görmeye başlamıştı. Kırk yıllık bir rüya… Türklerin, Türk gemilerinin gelişi… Gözlerini kurumuş elleriyle iyice ovdu. Denizin gökle birleştiği yere baktı. Evet, geleceklerdi, kesindi bu, buna öylesine inanıyordu ki…– Kırk yıl görülen bir rüya yalan olamaz! diyordu. Kulübe duvarının dibine uzandı. Yavaş yavaş gözlerini kapadı. İlkbahar bir umut tufanı gibi her yanı parlatıyordu. Martıların, “Geliyorlar, geliyorlar, seni kurtarmaya geliyorlar!” gibi işittiği tatlı seslerini dinleye dinleye daldı. Duvar taşlarının arkasından çıkan kertenkeleler üzerinde geziniyorlar, çuvaldan giysinin içine kaçıyorlardı, gür, beyaz sakalının üstünde oynaşıyorlardı. Yaşlı tutsak rüyasında, ağır bir Türk donanmasının limana girdiğini görüyordu. Kasabaya giden yola birkaç bölük asker çıkarmışlardı. Al bayrağı uzaktan tanıdı….
a) Yukarıdaki hikaye Türk edebiyatının hangi dönemine aittir? ( 5p )
…………………………………………………………
b) Hikaye hangi bakış açısıyla yazılmıştır? Neden? ( 5p )
7. “İnsanları yargılamak en kolayı… Kimse diğerinin ne yaşadığını bilmez. Herkes hayatını yaşar. Yaşarken de hata yapar. Önemli olan hata yaptığını fark ettiğinde geri adım atabilmek…”
Bunları söylerken kendimi bir sahtekâr gibi hissettim. Başkasından duysam eğlenme fırsatını kaçırmayacağım cümleleri nasıl sarf ediyorum böyle?
Yukarıdaki cümlelerde yer alan fiilimsileri bularak türlerinin ne olduğunu belirtiniz.(10*1=10p)
8. Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışı varsa, doğrusunu yazım yanlışı olan ifadenin altına yazınız.(5*2=10p)
Otobüsü 19.25’de Hürriyet caddesine parketti.
Bolu’lu aşçıların ünü tüm Dünya’ya yayılmış.
9. Aşağıdaki parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere hangi noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?(5*2=10p)
Giderek sevgisizleşen çevremize, duyguların “fast food” mutfağından çıkışına bakıyorum ( ) Her konuda acelemiz var. Öylesine acelemiz var ki yaşamaya zaman kalmıyor. Gülüşlerimiz de beklentilerimiz de bir örnek ( ) İnsan olmaya ( ) ‘Her şey bir insanı sevmekle başlar ( )” sözünü anımsamaya ayıracak bir saniyemiz bile yok. Ya da Gülten Akın’ın dediği gibi “Ah kimselerin vakti yok, durup ince şeyleri anlamaya ( )“
CEVAPLAR
1. a) Göktürk Kitabeleri, 18. yüzyıl
b) Eski Anadolu Türkçesi
c) hamse
d) gazavatname
e) Kutadgu Bilig
f) Küçük Şeyler (Samipaşazade Sezai), Letaif-i Rivayat (Ahmet Mithat Efendi)
g) Ömer Seyfettin
h) Tanzimat
2. Metnin Türü: Halk hikayesi
Metnin Özellikleri: Halk hikayelerinin özelliklerinden üç tanesi yazılacak
3. Göktürk alfabesi, Uygur alfabesi, Kiril alfabesi, Arap alfabesi, Latin alfabesi
4. Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı; Tanzimat Dönemi Edebiyatı, Serveti Fünun Edebiyatı, Fecri Ati Edebiyatı, Milli Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı olmak üzere dönemlere ayrılır. Yeni Lisan Hareketi, Milli Edebiyat Dönemi içerisinde değerlendirilmektedir.
5. Tahir İle Zühre: Halk Hikayesi
Mantuku’t Tayr: Mesnevi
Yüksek Ökçeler: Modern Hikaye
İskendername: Mesnevi
6. Hikaye Milli Edebiyat Döneminde kaleme alınmıştır.
Hikaye ilahi bakış açısıyla kaleme alınmıştır. Çünkü anlatıcı, kahramanın hayallerini, inançlarını yani içinden geçirdiklerini de anlatmaktadır.
7. yargılamak: isim-fiil
yaşadığını (yaşa-dık-ı-nı): sıfat-fiil
yaşarken: zarf-fiil
olan: sıfat-fiil
yaptığını (yap-tık-ı-nı): sıfat-fiil
ettiğini (et-tik-i-ni): sıfat-fiil
söylerken: zarf-fiil
eğlenme: isim-fiil
kaçırmayacağım: sıfat-fiil
8. Otobüsü 19.25’te Hürriyet Caddesi’ne park etti.
Bolulu aşçıların ünü tüm dünyaya yayılmış.
9. Giderek sevgisizleşen çevremize, duyguların “fast food” mutfağından çıkışına bakıyorum (:) Her konuda acelemiz var. Öylesine acelemiz var ki yaşamaya zaman kalmıyor. Gülüşlerimiz de beklentilerimiz de bir örnek (.) İnsan olmaya (,) ‘Her şey bir insanı sevmekle başlar (.)” sözünü anımsamaya ayıracak bir saniyemiz bile yok. Ya da Gülten Akın’ın dediği gibi “Ah kimselerin vakti yok, durup ince şeyleri anlamaya (.)“