10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ 1. DÖNEM 2. SINAV SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi Dede Korkut hikayelerindendir ? (3p)
A) Kerem il Aslı B) Leyla ile Mecnun C) Ferhat ile Şirin D) Kanlı Koca Oğlu Kanturalı E) Yusuf ile Züleyha
2.Aşağıdakilerden hangisi farklı yapıda bir fiildir?
A) yürürdü B) gülüverdi C) seyreder D) gözü kaldı E) gelemez
3.İlahi nazım türü için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (3p)
A) Dörtlüklerden oluşur. Dörtlük sayısı 3 ile 7 arasında değişir
B) Kendine özgü bir ezgiyle söylenir.
C) Şiirlerde vahdet-i vücut kavramı işlenir.
D) Hece vezninin 7’li, 8’li ve 11 ‘li kalıbıyla söylenirler.
E) En ünlü şairi Mevlana’dır.
4.Aşağıdakilerden hangisinde âşık tarzı Türk halk edebiyatı nazım şekilleri bir arada verilmiştir? (3p)
A) Semai,varsağı,koşma,destan
B) Mani,ninni,semai,varsağı
C) Semai,ilahi,nutuk,koşma
D) Türkü,destan,koşma,deme
E) Destan,varsağı,koşma,şathiye
5.Aşağıdakilerden hangisi bir gazelin ilk beytidir? (3p)
A) Olmakda derûnunda hevâ âteş-i sûzân
Nâyin diyebilmem ki ne halet var içinde
B) Bende yok sabr ü sükûn sende vefadan zerre
İki yoktan ne çıkar fikredelim bir kerre
C) Dağlar başında ebr-i felek ağlayıp gezer
Yanınca ra’dın ettiği âh u figânı gör
D) Sen bister-i gülde yatasın şevk ile hândan
Ben kül döşemem külhan-ı mihnette sebep ne
E) Der imiş görüp ol âfet bu tahammülüm cefâya
Dil-i Nailî değüldür kopa seng-i hâredür bu
6. İslamiyet öncesi Türk edebiyatına ait birçok destan vardır. Bunlardan ________ Sakalar’a; _________Hunlar’a; _________ Göktürkler’e ve __________ Uygur Türklerine ait destanlardır.
Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir? (3p)
A) Alp Er Tunga – Oğuz Kağan – Ergenekon – Göç
B) Manas – Oğuz Kağan – Köroğlu – Şu
C) Alp Er Tunga – Ergenekon – Türeyiş – Şu
D) Şu – Bozkurt – Oğuz Kağan – Türeyiş
E) Satuk Buğra Han – Köroğlu – Manas – Türeyiş
7.Halk hikayesi ile destanın karşılaştırılmasıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (3p)
A) Halk hikayeleri de destanlar gibi âşıklar (ozanlar) tarafından saz eşliğinde anlatılır.
B) Destanlar da halk hikayeleri de dilden dile, nesilden nesile günümüze ulaşmışlardır.
C) Destanlar gibi, halk hikayelerinin oluşumu da çoğu zaman geçmiş bir olaya, yaşamış bir kişinin hayatına bağlıdır.
D) Her iki tür de döneminin yaşayış biçimini, inancını, kültürünü yansıtır.
E) Halk hikayeleri destanlar gibi şiir biçiminde oluşturulmuştur, yani manzum ürünlerdendir.
8. Aşağıdakilerden hangisi kasidenin bölümlerinden değildir? (3p)
A) Tegazzül B) Mersiye C) Fahriye D) Dua E) Nesib
9. “Gül, hasretinle yollara tutsun kulağını
Nergis misal kıyamete dek çeksin intizar”
Bu dizelerdeki söz sanatları aşağıdakilerden hangileridir? (3p)
A) Teşhis – İntak B) Telmih – teşbih C) Teşbih – Teşhis D) İstiare – Hüsn-i talil E) Kişileştirme – mübalağa
Deniz kuduruyordu. Kül renkli sular köpüre köpüre geliyor, kayalara çarpıp gürültüyle parçalanıyordu. Islak pabuçlarımı denizin elini ulaştıramayacağı altın kumsala gömdüm. Kayalardan en yükseğine tırmandım. Oltama solucan taktım, kurşunu bütün kuvvetimle denize fırlattım.
10.Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış olur? (3p)
A) Anlatmaya bağlı edebi metindir.
B) Gerçekliğe ait bir unsurdan yararlanılmamıştır.
C) Sözcüklere yeni anlamlar yüklenmiştir.
D) Kahraman anlatıcının bakış açısıyla verilmiştir.
E) Kelime tekrarına yer verilmiştir.
11.Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk edebiyatının özelliklerinden değildir? (3p)
A) Yiğitlik, yurt ve doğa sevgisi başlıca temalardır.
B) Yapıtlar, sözlü edebiyat ürünüdür.
C) Şiirlerde, genellikle zengin uyak kullanılmıştır.
D) Sade bir dil kullanılmıştır, dil yabancı etkilerden uzaktır.
E) Koşuk, sagu, sav, destan gibi ürünler ortaya konmuştur.
Hoca Ahmet Yesevî’nin şiirleri ________ ilk örneklerini oluşturmaktadır.
12. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakiler- den hangisi getirilmelidir? (3p)
A) dinî-tasavvufi halk şiirinin
B) âşık tarzı halk şiirinin
C) divan şiirinin
D) anonim halk şiirinin
E) İslami dönem yazılı edebiyatın
13. Aşağıdakilerden hangisi maninin özelliklerinden değildir ? (3p)
A) (aaxa) şeklinde bir kafiye şeması vardır.
B) Genellikle 7’li hece ölçüsüyle yazılır.
C) Hemen her konuda söylenir.
D) Nazım birimi beyittir.
E) Düz,cinaslı,yedekli gibi çeşitleri vardır.
Yunus Emre’nin sevgi dünyası çok geniştir. Bu genişlik, vahdet-i vücûd anlayışının bir yansımasıdır. O, Allah’tan insana, küçük büyük bütün canlılara, taşa toprağa ayrı bir aşkla bakar.
14. Aşağıdaki beyitlerden hangisi bu paragrafta anlatılan düşünceyi yansıtmaktadır? (3p)
A) Aşkı olmayan gönül misal-i taşa benzer
Bu hayale aldanan otlar davara benzer
B) Ben dervişim diyenler yalan dava kılanlar
Yarın Hak dîdarını görmeyiser göz ile
C) Benim bir karıncaya ulu nazarım vardır
Hor bakma toprağa toprakta neler yatar
D) Can neye ulaşır ise akıl da ona hare olur
Gönül neyi sever ise dil onu şerh etse gerek
E) Müslümanlar zamane yatlu oldı
Helâl yinmez haram kıymetlü oldı
15. Aşağıdakilerden hangisi Dede Korkut hikâyelerinin özelliklerinden değildir? (3p)
A) Oğuz Türklerinin diğer boylarla yaptığı savaşlara yer verilmiştir.
B) Dede Korkut, Oğuz Türkleri arasında yaşamış bilge bir kişidir.
C) Destandan halk öykücülüğüne geçiş döneminin bir ürünüdür.
D) Hikâyelerin tümü manzum olarak oluşturulmuştur.
E) Halk arasında söylenegelmiş, 15. yüzyılda yazıya geçirilmiştir.
A benim bahtı yârim
Gönlümde tahtı yârim
Yüzünde göz izi var,
Sana kim baktı yârim ?
16. Yukarıdaki şiirin türü aşağıdakilerden hangisine benzemektedir ? (3p)
A) Koşma B) Semai C) Türkü D) Mani E) Ninni
17.Aşağıda verilen bilgilerden hangisinde bir yanlışlık vardır ? (3p)
A) Rubai ve semai dîvan edebiyatı nazım şekillerindendir.
B) İlahilerde Allah’a duyulan aşk ve din temaları işlenir.
C) Divan Şiirinde en çok kullanılan nazım birimi beyittir.
D) Divan- Lügati’t Türk Kaşgarlı Mahmut’un eseridir.
E) Eski Türklerde cenaze törenlerine sonraki törene “yuğ” adı verilir
Türklerin, yazının bulunmasından önce ortaya koydukları sözlü edebiyat ürünleri vardı. Eski Türklerde sevgi, yiğitlik, doğa sevgisi konularını işleyen şiirlere _______; ölenin arkasından yazılan yas şiirlerine _______; toplumu derinden etkileyen uzun şiirlere ________ denirdi.
18. Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir? (3p)
A) koşuk – sagu – sav
B) şölen – sav – destan
C) koşuk – sagu – destan
D) şölen – koşuk – sagu
E) sagu – yuğ – koşuk
Düşmanlar tarafından yenilen Türkler, yok olma aşamasına gelmişti. Düşmanın elinden kaçabilen iki aile, yolu izi olmayan bir yere gelmiş, burada dört yüz yıl yaşayıp çoğalmış ve demir dağı eriterek buradan çıkabilmiştir. Bu destan Türklerin demiri işleyen ilk kavim olduğunu anlatması bakımından da önemlidir.
19. Bu parçada, hakkında bilgi verilen Türk destanı aşağıdakilerden hangisidir? (3p)
A) Türeyiş Destanı B) Göç Destanı C) Bozkurt Destanı D) Ergenekon Destanı E) Şu Destanı
20.Geçiş dönemiyle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? (3p)
A) Eserlerde hem hece hem de aruz ölçüsü kullanılmıştır.
B) Eserler Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.
C) Yapıtlar didaktiktir, halka veya yöneticilere yönelik bilgiler içermektedir.
D) Beyitle yazılan şiirler olduğu gibi dörtlüklerle yazılan şiirler de vardır.
E) “Sanat sanat içindir.” anlayışı doğrultusunda şiir yazılmıştır.
21. ”Seller iner derelerden geçilmez” mısrasında altı çizili kelime için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (3p)
A) Zaman eki almıştır.
B) Fiil kökünden türemiştir.
C) Etken çatılıdır.
D) İşi yapan belli değildir.
E) Türemiş bir fiildir.
1- Tavan bir anne gibi eğilmiş üstüme
2 -Duvarlar etrafımda kardeşlerim gibidir.
3 – Sır dolu gözlerini vermişler gözlerime
4- Ansızın öldüğümü kimseler bilmeyecek
5 -Bir buz parçası gibi kendinden eriyecek
22. Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerin hangilerinde zarf vardır? (3p)
A) 1-2-3 B) 3-4-5 C) 1-3-5 D) 1-4-5 E) 2-4-5
23. ’ile’’ sözcüğü aşağıdakilerin hangisinde farklı bir türde kullanılmıştır? (3p)
A) Dalgınlıkla boyayı yüzüne sürmüş.
B) Elindeki bezle masanın üstünü sildi.
C) Küçük kardeşiyle pek anlaşamıyormuş.
D) Aşçıyla hizmetçi sık sık kavga ederdi.
E) Çocuğun bu durumunu kaygıyla izliyoruz.
24. Aşağıdaki dizelerin hangisinde fiil, farklı kiple çekimlenmiştir? (3p)
A) Kahramanlar gibi sen ebedi kalmalısın
B) Melek, bir ağ gibi ördü rüyalarımı
C) Yenilgi, ilmek ilmek düğümlenmiş tarihe
D) Her sayfaya talihsiz binlerce kurban düşer
E) Bir fetih sevinciyle düzelecek yokuşlar
Yağmur yağıp saçıldı
Türlü çiçek suçuldı
Yinçü kapı açıldı
Çından Yıpar yugruşur
25. Yukarıdaki şiirin kafiye şeması ve kafiye türü hangisinde doğru olarak verilmiştir? (3p)
A) aaba / “-dı” lar tam kafiye
B) aaaa / “-ldı” lar zengin kafiye
C) aaab / “-ç” ler yarım kafiye
D) aaab / “-ılldı” lar zengin kafiye
E) abba / “-açıldı” lar cinaslı kafiye
26. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem edat hem bağlaç kullanılmıştır? (3p)
A) Dünden beri ne yemek yiyor ne konuşuyor.
B) Duydukları da gördükleri de onu çok etkilediğinden biraz durgundu.
C) Babasından korkuyor; ancak yine de yaramazlık yapıyor.
D) Dedesine gitmek üzere kardeşiyle yola çıktı
E)Telefon bozuk olduğu için bana ne söylediğini, benden ne istediğini duyamadım.
27. “-ce” eki “-e göre, gibi, kadar” edatlarının anlamını karşılayacak şekilde kullanılabilir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükteki “-ce” eki bir edatın yerini tutmamıştır ? (3p)
A) Bize her zaman dostça davranmıştır.
B) Bunca sıkıntıya niçin katlandım sanıyorsun?
C) Karşındaki memura insanca davranmalısın.
D) Gönlümce bir işe girmeyi öyle istiyorum ki !
E) Yıllar sonra sınıfça bir karar almayı başarabildik.
28. “Çalışmadan haberi olunca / hararetli bir şekilde / tartıştılar.” cümlesindeki altı çizili söz gruplarının türleri hangisinde doğru olarak verilmiştir? (3p)
A) Zaman zarfı, durum zarfı, işteş fiil
B) Durum zarfı, zaman zarfı, etken fiil
C) Durum zarfı, durum zarfı, edilgen fiil
D) Miktar zarfı, zaman zarfı, geçişli fiil
E) Zaman zarfı, yer-yön zarfı, oldurgan fiil
29. Gözlerin denizleri düşündürür insana. Bu dizedeki altı çizili fiilin özellikleri aşağıdakilerin hangisinde doğru sıralanmıştır? (3p)
A) Geçişli çatılı, basit yapılı, birleşik çekimli
B) Geçişsiz çatılı, türemiş yapılı, basit çekimli
C) Geçişli çatılı, türemiş yapılı, birleşik çekimli
D) Geçişsiz çatılı, birleşik yapılı, basit çekimli
E) Geçişli çatılı, türemiş yapılı, basit çekimli
Eleştirmenler, beni pek yetenekli bulmakla birlikte, duygusallıkla suçluyorlardı; hayata bakış tarzımı, karakterimi değiştirmek gibi bir müdahelede bulunmak zorunda hissediyorlardı kendilerini.
30. Bu cümleyle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (3p)
A) İsim-fiiller kullanılmıştır.
B) İsimden türemiş fiil vardır.
C) Fiillerin ikisi de geçişsiz çatılıdır.
D) Yüklemler üçüncü çoğul kişiye göre çekimlenmiştir.
E) Yüklemler, birleşik zamanlıdır.
Ben yürürem yane yane
Aşk boyadı beni kane
Ne âkilem ne divane
Gel gör beni ışk n’eyledi
Yunus Emre
31. Yukarıdaki şiir ile ilgili tabloda istenenleri yazınız.( 10 P )
| Nazım Türü | |
| Nazım Birimi | |
| Kafiye: | |
| Kafiye Şeması | |
| Tema |
1-D 2-A 3-E 4-A 5-B 6-D 7-E 8-B 9-A 10-B 11-C 12-A 13-D 14-A 15-D 16-D 17-A 18-C 19-D 20-E 21-C 22-D 23- 24- A 25-C 26-D 27-E 28-A 29-E 30-C 31-ilahi/dörtlük/-an(tam uyak)/aaab/ilahi aşk